Cultuurcoach en Hollandse Schoolkunst

Artikel Cultuurcoach, uit Bulletin Cultuur & School,
maart 2010.
Het cultuur educatie krijgt versterking van de cultuurcoach, ook wel combinatiefunctionaris genoemd. Dit is een combinatiefunctionaris die met één been in de school staat en met één been in een culturele instelling. De cultuurcoach is de brug tussen school en culturele en sport instellingen. Hij zorgt voor het partnerschap daartussen. Een combinatiefunctionaris is in dienst bij één werkgever, maar werkt zowel in het onderwijs als in de sportsector of cultuursector. Het initiatief voor deze functies is in gang gezet door de ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’, waarin de bewindslieden van VWS (ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en OCW(Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) samenwerken met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en koepelorganisaties in de sport, cultuur en het onderwijs. Met de cultuurinformatie als aanspreekpunt voor het werk van de cultuurcoach.

(Een brede school is voor een brede ontwikkeling van het kind. Op een brede voorgezet onderwijs school staan de leerling centraal. Brede scholen hebben allemaal gemeen dat de school structureel samenwerkt met andere instellingen zoals kinderopvang, welzijnswerk, muziekschool en/of sportvereniging. Het doel is in het algemeen de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten.)

De impuls loopt van 2008 tot en met 2012 met de bedoeling dat de combinatiefuncties structureel worden. De gedachte achter de ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ is dat er meer structurele menskracht nodig is als het gaat om sport, bewegen en cultuur voor schoolkinderen, zeker in achterstandswijken. (Achterstandswijken of probleemwijken zijn benamingen voor woonwijken met diverse infrastructurele en maatschappelijke tekortkomingen.) Van die achterstandwijken moet juist een krachtwijk gemaakt worden. (Een krachtwijk is juist het tegenovergestelde van een achterstandswijk. Dus infrastructureel en maatschappelijk zijn deze wijken juist sterk.) De gemeente matchen de subsidie van de rijksoverheid met een eigen bijdrage en ontwikkelen samen met de betrokken partijen een plan van aanpak voor de combinatie- functionarissen in hun stad of dorp.
Bij de activiteiten die georganiseerd worden moet je denken aan de sport coach van een voetbalclub die op het schoolplein een wedstrijd organiseert. Of een muziekcoach die schoolkinderen lessen geeft in hun eigen wijkgebouw, omdat de muziekschool te ver weg is. De cultuurcoach van YO! Opera ging zelfs een maakproces van een operavoorstelling bij de leerlingen betrekken. En hebben dan bijvoorbeeld samen composities gemaakt die een plek in een voorstelling kregen. Ook zijn er combinaties mogelijk van sport en dans. Zoals streetdance combineren met vechtsport, balsport, skaten en acrobatiek.

In 2012 moeten er verspreid over het land minimaal 135 cultuurcoaches aan het werk zijn. 30 Grote gemeenten zijn als begonnen, vooral op de brede scholen in krachtwijken. De kleinere gemeenten volgen. Omdat ze gekozen hebben voor brede scholen in krachtwijken, komt een cultuurcoach in een veeleisende omgeving terecht. Maar juist op die scholen is het uiteindelijk dankbaar werken en het enthousiasme is groot. Scholen zien de positieve effecten: meer creativiteit en eigen initiatief bij de kinderen. Het is een stimulans voor hun sociaal- emotionele ontwikkeling. Ook de rol van ouders is belangrijk. Juist in aandachtswijken letter ouders er vooral op dat hun kinderen taal een rekenen leren, zodat ze later goed terecht komen. Maar als je hen uitnodigt voor een avond met optredens op school, zien zij was dans, muziek of theater met hun kind doet.
Door de cultuurcoaches krijgen scholen de ruimte om met grote regelmaat culturele activiteiten plaats te laten vinden en deze sterkt te verankeren in hun schoolprogramma. Dat zou eventueel ook afname van de ‘Hollandse schoolkunst’ kunnen betekenen. Want leerlingen komen veel meer in aanraking met kunst en cultuur, waardoor ze er een brede kijk op kunnen krijgen. En weer ideeën op doen om zelf aan de slag te gaan. Het ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ sluit goed aan op het authentieke leren, wat de ‘Hollandse schoolkunst’ zou op kunnen heffen.

In de praktijk
75% van de scholen in Nederland zijn inmiddels bekend met de ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’. De scholen zijn wel enthousiast, maar soms ook wat terughoudend, omdat ze zich afvragen of het tijdelijk of structureel is. Maar de subsidies voor combinatiefuncties moet structureel worden.
Scholen kunnen niet altijd zelf kiezen of ze meedoen, want ze zijn afhankelijk van gemeentelijk beleid. De gemeente maakt de verdelingen tussen aandacht voor sport en cultuur en bepaalt ook op welke scholen de coaches worden ingezet. Scholen krijgen vaker te maken met sportcoaches dan met cultuurcoaches. De sportsector heeft 1125 formatieplaatsen tegenover 135 voor cultuur.
Na enquêtering is de schatting dat er nu zo’n 80 cultuurcoaches werkzaam vanuit instellingen voor kunsteducatie. Andere cultuurcoaches zijn bijvoorbeeld in dienst bij een museum, theatergroep of bibliotheek. Ook scholen kunnen de werkgevers zijn van een cultuurcoach.
Uit de enquête kwam ook kritiek naar voren op de regeling, die volgens sommige leden onnodig ingewikkeld zou zijn. Zo vroegen ze zich af of het wel handig was dat de gemeenten ertussen zitten. En of één centraal loket voor de subsidies niet eenvoudiger was geweest. Volgens landelijk projectleider De Jeu zou dat logistiek een flinke klus zijn. En dat je juist beter de gemeenten erbij kan betrekken. Zodat je ook weet hoe het in elke stad of dorp er precies aan toe gaat.
Volgens De Jeu duurt het misschien even voordat ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ op gang komt, maar dan staat het ook als een huis.


Mijn mening over cultuurcoach en Hollandse Schoolkunst
Het is goed dat ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ is opgezet. Hierdoor word de drempel voor leerlingen verlaagd om buiten school met sport en cultuur bezig te zijn. En zoals ik al eerder klein gedrukt tussen het artikel door heb gezet is dat ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ de kans op afname van de ‘Hollandse schoolkunst’. Omdat de leerlingen meer in aanraking komen met kunst en cultuur, waardoor ze er een brede kijk op kunnen krijgen en weer ideeën op doen om zelf aan de slag te gaan. Wat weer goed aansluit op het authentieke leren, wat de ‘Hollandse schoolkunst’ zou op kunnen heffen.